Dwujęzyczne przedszkole

Dwujęzyczność dziecka to ogromny dar, który rodzice mogą podarować maluchowi i inwestycja w jego przyszłość. Jak wychować dwujęzyczne dziecko? Odpowiedź jest prosta – zapewnić mu kontakt z językiem i sprawić, by miało pozytywny stosunek do posługiwania się nim. Pomóc może w tym przedszkole, w którym edukacja prowadzona jest równolegle w dwóch językach.  Im wcześniej rozpoczęta, tym lepiej.

Pierwsze sześć lat życia to strategiczny okres na przyswojenie nowego języka. Młody umysł wchłania wówczas obcy język „jak gąbka” i tworzy fundamenty pod naturalną dwujęzyczność w przyszłości. 

Maluchy w wieku przedszkolnym są szczególnie podatne na zdobywanie tej umiejętności i przychodzi im to naturalnie. Przedmioty i czynności łączą bezpośrednio ze słowami, przez co spontanicznie zaczynają nie tylko rozumieć, ale przede wszystkim myśleć w nowym języku. Nie zniechęcają się też popełnianymi błędami, ponieważ dopiero rozwijają prawidłową mowę i pomyłki są dla nich w pełni normalne. Maluchy doskonale naśladują dźwięki, dzięki czemu przystosowują aparat mowy do artykulacji głosek typowych dla języka obcego i przyjmują akcent zbliżony do native speakerów.

Dlaczego warto zainwestować w dwujęzyczność dziecka? Ma ona szereg korzyści, udowodnionych naukowo.

Zalety dwujęzyczności

U dzieci władających dwoma lub więcej językami częściej niż u jednojęzycznych obserwuje się cechy takie jak: kreatywność, większa zdolność abstrakcyjnego myślenia oraz łatwość przyswajania innych języków obcych. Ponadto lepiej radzą sobie z myśleniem abstrakcyjnym, analizowaniem czy planowaniem. Wcześniej osiągają kolejne etapy rozwoju psychicznego (np. wcześniej niż dzieci jednojęzyczne uczą się mówić i czytać).

Jak twierdzą naukowcy z York University w Toronto, dwujęzyczne dzieci mają bardziej rozwinięte rozumienie samej struktury języka i lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem zadań – nie tylko językowych. Osiągają lepsze wyniki w testach na zapamiętywanie i przetwarzanie informacji. Z kolei badania psychologów rozwojowych z University of Zurich w Szwajcarii pokazały, że dwujęzyczność wpływa pozytywnie na ogólną zdolność komunikowania się. Przeprowadzony tam eksperyment pokazał, że dwujęzyczne dzieci lepiej przystosowują się do swoich rozmówców i porozumiewają się skuteczniej. Łatwiej odnajdują się także w nowych sytuacjach kulturowych i społecznych.

Posługiwanie się na co dzień więcej niż jednym językiem ma pozytywne skutki dla zdrowia i kondycji mózgu, a także rozwoju emocjonalnego.  Jak zatem ukształtować w dziecku naturalną dwujęzyczność?

Najskuteczniejsza jest immersja językowa

Za najlepszą metodę nauki uważana jest immersja językowa, czyli jak najgłębsze zanurzenie w świecie wyrażonym językiem obcym. Chodzi o częstą, regularną styczność i maksymalne osłuchanie się z nim. Musi to być przynajmniej 20 proc. czasu w ciągu dnia – a im więcej, tym lepiej.

Nawet jeśli na początku dziecko nic nie rozumie, to nie szkodzi. To całkiem naturalne. Dzięki kontaktowi z językiem i ćwiczeniom, w mózgu powiększa się i rozwija struktura nerwowa odpowiedzialna za naukę języka, powoli przygotowując się na posługiwanie się nim. Im częściej i intensywniej używamy tego ośrodka mózgu, tym szybciej się on rozwija, czyniąc naukę łatwiejszą.

Aby dziecko prawidłowo rozwijało umiejętność posługiwania się językiem obcym musi mieć z nim częstą styczność w codziennym kontekście: w czasie zabawy, naturalnych czynności, kontaktów z innymi. Ma wtedy szansę skojarzyć słowa, a nawet całe wyrażenia z konkretnymi sytuacjami, emocjami, przedmiotami. Uczy się przez obserwację, a przede wszystkim powoli testuje, na ile samo potrafi już wpływać na rzeczywistość używając języka.

Jak to wygląda w praktyce?

Nauczanie metodą immersji polega na stworzeniu dzieciom możliwości codziennego i angażującego kontaktu z językiem obcym – analogicznie do sytuacji, gdyby przebywało za granicą.  Dziecko „zanurzone” w nowym języku początkowo będzie rozróżniać tylko rytm i intonację. Następnie jednak zacznie wyłapywać i rozumieć pojedyncze słowa. Będzie beztrosko mieszać języki i używać wyrażeń polskich i angielskich naprzemiennie – jak mu będzie wygodnie. Z czasem nauczy się formułowania zdań, na początku prostych, z czasem coraz bardziej złożonych i poprawnych gramatycznie oraz językowo. A stąd już tylko krok do dwujęzyczności.

Jaką metodę na „zanurzenie w języku” mają przedszkola? W przedszkolu dwujęzycznym KIDS&Co.,dzieci są pod opieką dwójki nauczycieli – wychowawcy, który realizuje program i nauczyciela, który porozumiewa się z dziećmi wyłącznie języku angielskim. Motywuje to dzieci do tego, aby używały języka obcego. Dzięki tej metodzie – one person-one language – maluchom łatwiej jest przeskakiwać między językiem ojczystym i obcym.

Dodatkowo część zajęć jest prowadzona w całości po angielsku. Pomoce naukowe i „gazetki” w gablotach przygotowane są zarówno po polsku, jak i po angielsku. Cały plan dnia, na który składa się nauka, zabawa, wycieczki i zwykła komunikacja z opiekunami, jest realizowany równolegle w dwóch językach, polskim i angielskim. W umyśle dziecka te dwie rzeczywistości językowe przenikają się.

Dwujęzyczne czy angielskie – jakie przedszkole wybrać?

Część rodziców na pewno zastanawia się, jaka jest przewaga placówek dwujęzycznych nad anglojęzycznymi. Mają one jednak pewną przewagę. Przede wszystkim jest to poczucie bezpieczeństwa, które daje obecność polskiego opiekuna. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci wysoko wrażliwych lub w sytuacji, gdy maluch ma naturalne trudności adaptacyjne.

W przypadku małych dzieci najlepiej sprawdza się intensywny kontakt z językiem obcym i umiarkowane włączenie języka ojczystego w nauczaniu obcojęzycznym. Języka obcego należy używać jak najwięcej i najczęściej, w wielu codziennych sytuacjach. Czasem jednak warto, by nauczyciel posługujący się językiem ojczystym użył go, aby upewnić się, że dziecko zrozumiało instrukcję lub nowe słowo, którego znaczenie nie wynika z kontekstu i trudno wyjaśnić je niewerbalnie. Najlepiej jeśli nauczyciele czy też rodzice zastosują wtedy zasadę “kanapki” czyli powtórzą to samo w obu językach.

Sprawdzone techniki edukacyjne i zabawy

W trakcie pracy z przedszkolakami trzeba się liczyć z tym, że lekcja nie zawsze przebiegnie po naszej myśli. Dziecko często będzie wolało przyglądać się temu co dzieje się podczas zajęć niż aktywnie w nich uczestniczyć. Maluchy łatwo się rozpraszają i nie są w stanie skupiać się zbyt długo na danej czynności. Dlatego ważne są sprawdzone techniki edukacyjne. Jedna z nich polega na częstej zmianie rodzaju ćwiczeń, np. ćwiczenie ruchowe – kolorowanka – piosenka. Ćwiczenia powinny trwać krótko, aby dzieci nie miały czasu się zdekoncentrować. Ważne jest również angażowanie dzieci do każdej aktywności. Istotna jest także stała struktura zajęć i proste polecenia.

Nauczanie języka będzie skuteczne, jeśli skupimy się na nauce słownictwa „otaczającego” dzieci oraz na osłuchaniu ich z językiem. Wprowadzony materiał musimy wielokrotnie powtarzać poprzez wiersze, piosenki, rymowanki zagadki czy teatrzyki. Wśród młodszych dzieci najlepiej sprawdzają się metody odwołujące się do ich naturalnej ruchliwości i chęci eksplorowania świata. Maluchy skupiają się głównie na słuchaniu, zabawie i fizycznej aktywności. Bardzo dobrze sprawdzą się metoda naturalna oraz reagowania całym ciałem (TPR). Metoda naturalna skupia się na zapewnieniu dziecku poczucia bezpieczeństwa. Jest zbliżona do sposobu w jaki dziecko przyswaja swój pierwszy język. Zakłada ona, że nauce mają towarzyszyć pozytywne emocje, wtedy język przyswajany jest podświadomie i naturalnie. Nauczyciel posługuje się więc prostym językiem, wykonując normalne czynności, stosuje sporo mimiki i gestu, powtarza wypowiedzi na różne sposoby. TPR polega na wykonywaniu poleceń wydawanych przez nauczyciela i łączeniu ruchu z poznawaniem języka.

Warto pamiętać o tym, że chcąc nauczyć małe dzieci języka obcego – musimy zadbać o ich poczucie bezpieczeństwa. Reakcje emocjonalne przedszkolaków są bardzo silne i spontaniczne. Nie potrafią jeszcze dobrze kontrolować swojej koncentracji, a wszelkie działania podejmują dopiero wtedy, gdy poczują się do tego gotowe. Obecność życzliwego nauczyciela jest więc kluczowa dla sukcesu w nauce języka, buduje motywację i ciekawość.

Nasze doświadczenia pokazują, że nauka rozpoczęta odpowiednio wcześnie daje dużą szansę na swobodne posługiwanie się językiem angielskim na co dzień. Dzięki dwujęzyczności, dzieci lepiej radzą sobie w szkole  i są lepiej przygotowane do nowych wyzwań. Nie tylko tych edukacyjnych.